ANONİM ŞİRKET VE LİMİTED ŞİRKET KARŞILAŞTIRMASI, TEMEL FARKLARI VE AVANTAJLARI
04.05.2020
Şahıs şirketlerinden farklı olarak ayrı bir tüzel kişiliği bulunan ve ortaklarının sorumluluğu sınırlandırılmış olan sermaye şirketlerinin, ticari hayatta en çok tercih edilen iki türü limited şirketler ve anonim şirketlerdir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (“Kanun”) düzenlenen bu iki şirket türü arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır.
Şirket türüyle ilgili olarak verilecek olan karar, ticari faaliyetin geleceğini ve gidişatını doğrudan etkileyebilecek niteliktedir. Şirketi tipine karar verilirken en çok dikkate alınması gerektiğini düşündüğümüz, limited şirketler ile anonim şirketler arasındaki temel farklar şu şekildir;
1) Ortak Sayısı
Limited ve anonim şirketler tek ortaklı şirket olarak kurulabilir. Ancak limited şirketlerde ortak üst sınırı 50 iken anonim şirketlerde ortak sayısı sınırsızdır. Anonim şirketlerde ortak sayısı 250’yi aştığı takdirde SPK’ye tabi olunması söz konusu olacaktır.
2) Sermaye
Anonim ortaklıklar bakımından iki tür sermaye sistemi bulunmaktadır. Bunlar esas sermaye ve kayıtlı sermaye sistemleridir. Limited şirkette ise yalnızca esas sermaye sistemi söz konusudur. Limited şirketler asgari 10.000 Türk Lirası esas sermaye ile kurulabilir. Anonim şirkette esas sermaye sisteminde asgari sermaye 50.000 Türk Lirası; kayıtlı sermaye sisteminde asgari sermaye 100.000 Türk Lirası’dır.
Anonim şirket kuruluşunda taahhüt edilen sermaye bedelinin ¼’ünün bloke edilmesi gerekmektedir. Bu da asgari sermaye ile kurulduğunu varsaydığımız bir anonim şirkette, 12.500 Türk Lirası’nın kuruluş için bloke edilmesi anlamına gelmektedir. Limited şirketlerde ise tescilden önce sermaye bloke edilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
3) Ek Ödeme Yükümlülüğü
Limited şirketlerde ortaklar, şirket sözleşmesiyle esas sermaye payı bedeli dışında ek ödeme ile de yükümlü tutulabilirler. Anonim şirketlerde ise Kanun’da öngörülen istisnalar dışında pay bedelini veya payın itibari değerini aşan borç yükletilemez, “tek borç ilkesi” gereği pay sahipleri taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile sorumludurlar.
4) Şirketin Organları, Yönetimi ve Temsili
Limited şirketlerde Genel Kurul ve Müdürler Kurulu olmak üzere iki zorunlu organ bulunmaktadır. Limited şirketlerde şirketin yönetimi ve temsili Müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere devredilebilir. Fakat en azından bir ortağın şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması gerekir.
Anonim şirketlerde ise zorunlu organlar Genel Kurul ve Yönetim Kurulu’dur. Anonim ortaklıkların yönetim ve temsil organı Yönetim Kurulu’dur. Ortakların yönetici olarak Yönetim Kurulu’nda yer alması mümkündür ancak bu bir zorunluluk değildir.
5) Ortakların Şirket Borçlarından Sorumluluğu
Sermaye şirketleri niteliğindeki limited ve anonim şirketlerde kural olarak ortaklar şirketin kamu borcu niteliği taşımayan borçlarından sorumlu değildir. Hem limited şirketlerde hem de anonim şirketlerde ortakların sorumluluğu taahhüt ettikleri sermaye payını ödemeleri ile sona ermektedir. Taahhüt edilen sermaye miktarı ödendikten sonra, ortakların bu miktarı aşan borçlar bakımından sorumluluğu bulunmamaktadır.
Kanun’da limited şirketlerden farklı olarak anonim şirketler bakımından, ortakların sermaye paylarını ödeme yükümlülüklerinin yalnızca şirkete karşı olduğu yönünde bir düzenlemeye yer verilmektedir. Bu hüküm anonim şirketler alacaklılarının, sermaye koyma taahhütlerini yerine getirmeyen ortaklara karşı doğrudan icra takibinde bulunmalarını engeller niteliktedir. Kanun’un limited şirketler bakımından ise böyle bir düzenleme getirmemiş olması, limited şirket alacaklılarının doğrudan sermaye koyma taahhütlerini yerine getirmeyen ortaklara karşı takip yapabilecekleri şeklinde yorumlanmaktadır.
6) Ortakların Kamu Borçlarından Sorumluluğu
Limited şirket ortakları şirketten tahsil edilemeyen SGK primi, vergi borcu ve benzeri kamu borçlarından taahhüt ettikleri sermaye payları oranında sorumludurlar. Limited şirketlerde kamu borçlarından dolayı ortakların sorumluluğuna gidilebilmesi için öncelikle Müdürlere karşı hukuki yollara başvurulması gerekip gerekmediği konusun hem doktrinde hem de uygulamada tartışmalıdır. Ancak 20/06/2019 tarihli Danıştay İçtihadı Birleştirme kararında, doğrudan ortaklara başvurulmasının mümkün olduğu yönünde hüküm kurulmuş olması nedeni ile limited şirketlerde Müdürlerin sorumluluğuna gitmeden doğrudan ortaklara başvurulması mümkün gözükmektedir.
Anonim şirketlerde ise ortakların vergi, SGK primi ve şirketin diğer kamu borçlarından dolayı hiçbir sorumluluğu yoktur.
7) Yönetim Organlarının Kamu Borçlarından Sorumluluğu
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca limited şirketlerde Müdürler ve anonim şirketlerde Yönetim Kurulu üyeleri şahsi mal varlıkları ile şirketlerden tahsil edilemeyen kamu borçları bakımından müştereken ve müteselsilen sorumludur.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve ikincil mevzuat uyarınca anonim şirketlerde düzenlenecek iç yönerge ile yönetim ve temsilin tamamen veya kısmen bir veya birkaç Yönetim Kurulu üyesine veya üçüncü kişilere devredilebilmesi mümkündür. Bu yönde bir devir ve kısıtlama söz konusu olduğu durumlarda, temsil yetkisine sahip olmayan Yönetim Kurulu üyelerinin kamu borçlarından sorumlu tutulup tutulamayacağı hususu tartışma konusu olagelmiştir. Yönetim ve temsil bakımından bu yönde bir sınırlandırma yapıldığı durumlarda, kamu borçlarından sorumlu tutulacak olan kişilerin anonim şirketi yönetme ve borç altına sokma yetkisine sahip kişiler olması gerektiğini düşünmekteyiz.
Ancak sigorta prim borçlarına ilişkin olarak yaşanan bir uyuşmazlık nedeniyle Anayasa Mahkemesi’nin 2015/11192 sayılı başvuruya ilişkin olarak vermiş olduğu 30/05/2019 tarihli kararda ve de Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 25/01/2007 tarihli 2014/21-2323 E. 2017/152 K. sayılı kararında, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu‘nun yürürlüğe girdiği 01.08.2008 tarihinden itibaren sigorta primlerine ilişkin sorumluluk bakımından şirketi temsil etme yetkisine sahip olma şartının aranmadığı yönünde kararlar verilmiştir.
8) Hisse Devri
Limited şirketlerde esas sermaye payının devrinde noter huzurunda düzenlenmiş hisse devir sözleşmesi ile hisse devrinin ticaret siciline tescili şartı aranmakta iken anonim şirketlerde devir işleminde böyle bir şart yoktur. Dolayısıyla hisse devri masrafsızdır.
Limited şirketlerde hisse devrine yasak getirilebilirken anonim şirketlerde kural olarak hisse devri yasaklanamaz. Anonim şirketler daha fazla sayıda hissedarın ve daha büyük sermayelerin temsil edildiği ve hissedarların şirkete kolaylıkla giriş çıkış yapabildiği yapılar olarak kurgulanmıştır. Ancak ana sözleşmede öngörülmesi şartıyla bazı durumlarda veya 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen durumlarda anonim şirketlerde hisse devrinin sınırlandırılması mümkün olabilir.
9) Vergi İstisnası
Limited şirketlerde, devrin kaç yıl sonra gerçekleştiğine bakılmaksızın gerçek kişi şirket ortağının hisse devrinden elde ettiği kazanç gelir vergisine tabidir. Anonim şirketlerde ise, gerçek kişinin sahip olduğu şirket pay senedinin iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra satılması durumunda elde edilen kazanç tutarı vergiye tabi değildir.
10) Avukat Bulundurma Zorunluluğu
Limited şirketlerin avukat bulundurma zorunluluğu yoktur. Anonim şirketlerin ise sermayelerinin, Türk Ticaret Kanunu’nda anonim şirketler için ön görülen minimum esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla olması durumunda sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu mevcuttur. Bu yükümlülüğün ihlali halinde, şirketlere Cumhuriyet savcılıklarınca avukat tayin edilmeyen her ay için idari para cezası verilir.
11) Ortaklıktan Çıkma/Çıkarılma
Limited şirketlerde ana sözleşmede bir ortağın genel kurul kararı ile şirketten çıkarılabileceği sebepler öngörülebilir. Şirket mahkemeden haklı sebeplerin varlığı halinde ortağın şirketten çıkartılmasını talep edebilir. Yine ana sözleşmede, ortaklara şirketten çıkma hakkı tanınabilir veya haklı sebeplerin varlığı halinde ortak çıkma talebiyle mahkemeye başvurabilir. Limited şirketler kişisel ilişkilerin daha ön planda olduğu varsayılan ve anonim şirketlere kıyasen sermaye şirketi niteliği daha zayıf olarak kurgulanmış bir şirket türüdür. Bu nedenle yukarıda açıklandığı üzere belli durumların veya haklı sebeplerin varlığı halinde ortaklık yapısının değişmesi ihtiyacı üzerinde daha çok durulmuştur.
Anonim şirketler ise tam olarak sermaye şirketi olarak tasarlanmış şirketlerdir. Önceki maddelerde değinildiği üzere temel olarak ortağın tek borcu sermaye koyma borcu olup, anonim şirketlerde kişisel ilişkilerin daha az öneme sahip olduğu varsayılmaktadır. Bu nedenle limited şirketlerde olduğu gibi, pay sahipleri mahkeme kararıyla şirketten çıkarılamaz. Ancak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 480 ve devamı maddeleri uyarınca pay bedelini ifa etmeyen pay sahibi çağrıya rağmen faiziyle birlikte borcunu ödemez ise taahhüt ettiği paylardan yoksun bırakılarak, payları üçüncü kişilere satılabilir. Kanunda bu şekilde yer bulan ıskat kurumu, limited şirketlerde düzenlenen ortaklıktan çıkarılmaya en yakın kurumdur. Anonim şirketlerde çıkarılma hallerinin düzenlediği diğer sınırlı haller ise birleşme işlemi ve şirketler topluluğuna özgü haller ile azınlık pay sahiplerine tanınmış haklar kapsamındadır.
12) Ortakların Alacaklarının Ödenmesi
Limited şirketlerde ortaklardan alınan tüm emanetler ve ödünç paralar, ancak şirketin tüm borçları ödendikten sonra ortaklara geri ödenebilir. Anonim şirketlerde ise ortakların şirkete verdiği emanet paralar, ödünçler, borçlar hiçbir koşul belirtilmeden hemen iade edilebilir.
UYARI : Web sitesi ve sosyal medya hesaplarımızda yer alan yayın ve içeriklerin telif hakkı Av. Cansu Balcı ile Av. Beril Akgün Kacar’a aittir. Yer alan bilgiler sadece bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup, herhangi bir şekilde danışmanlık veya avukatlık hizmeti verilmesi anlamına gelmemektedir. Yayınların başka web sitelerinde kullanılması ancak açıkça ve görülür şekilde yayının yer aldığı “www.balci-hukuk.com” adresi üzerindeki linke yer verilmesi suretiyle olabilecektir. İçerikler bu koşula uyulmaksızın kullanılamaz, çoğaltılamaz, yayınlanamaz.
Etiketler : şirketler hukuku, anonim şirket, limited şirket, şirket türleri